De jaarcursus Permacultuur is voorbij: wat hebben we geleerd? Door: Raymond Landegent Drie jaar geleden begon ik met een klus bij BlueCity en was daarvoor al enige tijd geïnteresseerd in duurzaamheid en natuur, maar was er op professioneel vlak nog niet echt mee bezig. In die tijd vroeg ik aan Siemen Cox van Rotterzwam wat een goede cursus zou zijn om meer te weten over hoe de natuur werkt, ik was op zoek naar een cursus over duurzaamheid in algemene zin.
Permacultuur was hetgeen hij me adviseerde. Siemen had jaren in het bedrijfsleven gewerkt, wilde een duurzame ommezwaai maken en heeft toen een twee-weekse cursus Permacultuur in Portugal gedaan. Wat volgde was de opstart van Rotterzwam in 2014 en in 2015 zijn de Rotterzwam oprichters mede gestart met BlueCity.
Na ruim 2 jaar uitstellen, besloot ik me in 2020 ook in te schrijven voor de jaarcursus bij PUUR Permacultuur. De 10 cursusdagen zitten er inmiddels op voor mij, dus een mooi moment om terug te blikken. Want Permacultuur, wat is dat nou eigenlijk? Dat is zo ongeveer de eerste en meest gestelde vraag als ik erover begon. Ik had er ook niet echt een idee van, ‘iets’ met voedselbossen, voedsel verbouwen en op natuurlijke wijze dingen doen. En dat klopt ongeveer allemaal. Permacultuur staat voor permanente agricultuur, maar gaat naast duurzame voedselvoorziening ook over andere thema’s als energie, water, afval, huisvesting, eigenlijk de basics van het leven. Er is ook een belangrijke rol weggelegd voor zelfvoorzienendheid: hoe zorg je voor je zelf, maar ook voor je omgeving. En dat moeten we doen, want je kunt geen echt geluk ervaren als anderen lijden of benadeeld worden, volgens Ramsey Nasr in 'De Fundamenten' (aanrader!). Waarbij anderen breder uitgelegd worden dan andere mensen. We zijn onderdeel van een groter geheel, onderdeel van een ecosysteem.
In september 2020 begonnen we de cursus met 16 mede-cursisten op biologische boerderij ’t Schop. Het aftrapweekend was 2 dagen om meteen een goede introductie te krijgen tot het onderwerp. M’n scepsis vooraf (zouden het niet te veel milieugekkies/geitenwollensokken zijn?) verdwenen vrij rap als sneeuw voor de zon: ik ontmoette een mooie groep gevarieerde mensen, van een marketing directeur tot cardioloog en van een masseur tot een administratief medewerker. De één werkte bij een woningbouwvereniging en nog een ander had een soort sabbatical. De één wilde z’n achtertuin meer ‘permacultuur maken’ en de ander had meerdere hectares in Frankijk waar ze een duurzame invulling voor wilden bedenken. Kortom: een groep mensen. Verschillende types, met één grote gemene deler: een interesse in een meer duurzame, groene, natuurlijke wereld.
Love deze ouderwetse literatuur!
Leraar Martijn Ballemans is 9 jaar geleden begonnen met zijn Permacultuur educatie en ontwerp bedrijf, onder het mom van: als ik meer over permacultuur wil leren, ga ik cursussen geven, dan moet ik me er wel in verdiepen en gaandeweg leer ik er steeds meer over. Bijna 10 jaar later heeft hij een florerend bedrijf met een goed gevulde agenda. Ik koos voor Martijn vanwege z’n relaxte en sociale onderwijsstijl. ‘Hij maakt er ook nog wat gezelligs van’ aldus Max de Moestuinman. Ook niet onbelangrijk 😉 Het was dan ook niet 10 lesdagen lang droge kennis overdragen, maar het was best wel – excusez le mot – een persoonlijke reis. Lesdag 1 begon gelijk goed met het tekenen van je levensrivier. Hoe ben je gekomen waar je nu bent? Zo! Ga dat maar eens samenvatten en vertellen in groepjes van 4. Dat was natuurlijk een fluitje van een cent, voor mij met sterrenbeeld vis.
Een blije Martijn op Tuinderij de Es Een paar hoogtepunten wil ik er graag uitlichten. De excursies. Ik vond het persoonlijk geweldig om langs te gaan bij duurzame woon/werk/tuinprojecten. Zo gingen we langs een stel dat volledig hun eigen huis bouwt (ze zijn al 7 jaar bezig maar hadden er nog immer zin in), de duurzaam gebouwde eco-woonwijk BWWB (Bewust Wonen Werken Den Bosch), innovatief restaurant Phood in Eindhoven (waar de jonge, vooruitstrevende ondernemers samenwerkten met een aquaponics ondernemer) en één van de hoogtepunten was ook zeker om langs te gaan bij de woning (maar vooral tuin) van leraar Martijn zelf. Zijn tuin (paradepaardje en showroom van zijn lesstof) lag net over de grens in België, midden in een bos, het was 1 mei dus lekker lente-groen en absoluut een feest voor de zintuigen.
GROND KOPEN? JUST DO IT Maar het echte hoogtepunt werd – zoals het een goed hoogtepunt betaamt – voor het laatst bewaard. De lesdag op 15 mei jl. gingen we op bezoek bij Wouter van Eck, dé voedselbospionier van Nederland, met zijn eigen voedselbos Ketelbroek in Groesbeek, net naast Nijmegen. Twaalf jaar geleden fietsten Wouter en een vriend door de Groesbeekse weilanden en viel hun oog op een stuk kale landbouwgrond met een Te Koop bord. Ze hadden erover gefanstaseerd en besloten het gewoon te doen: een stuk ‘dode’ grond kopen en tot leven wekken door een voedselbos te starten. De rest is geschiedenis. Wouter is al vele malen in tv-programma’s verschenen en word genoemd en geroemd om zijn voedselbos.
Ik kende Wouter en zijn voeselbos vooralsnog van de verhalen en heb het een keer voorbij zien komen in een Tegenlicht uitzending. Maar daar fysiek een hele dag aanwezig zijn was andere koek. Ik had sowieso echt een excited gevoel om daar heen te gaan, de voorpret deed zijn werk. Maar om daar dan te lopen, en Wouter’s verhalen te horen, de plek te ervaren, de enorme levendigheid te horen en te voelen: dat was echt meer dan geweldig. Het zoemde van insecten, de padden kwaakten (overenthousiast doch monotoom), de vogels floten en het verhaal over de bever die zich in 2020 (na 10 jaar voedselbos) gevestigd heeft naast Voedselbos Ketelbroek deed de monden openvallen. Een bever in een slootje in een weiland: hoe dan!? Vast onderdeel van de lesdagen was het afsluitende rondje langs iedereen met de vraag Wat was jouw gouden moment van vandaag? Eén van de cursisten deelde dat ze terug moest denken aan haar jeugd, waarbij ze ook opgroeide in een omgeving met veel insecten en ‘leven’ en besefte hier in het voedselbos dat die ‘overvloed’ aan leven en biodiversiteit tegenwoordig meer uitzondering dan regel is. Een triest maar zeker gegeven. De biodiversiteit is hard achteruit gehold de afgelopen decennia. De menselijke invloed reikt ver met al onze middeltjes, machines en monocultuur en druist helaas te vaak in tegen het natuurlijke.
TRANEN De cursusdag werd in tranen afgesloten. Eén van de cursisten vertelde dat ze door Wouter’s verhaal inzag dat ze er mocht zijn. Wouter deelde eerder op de dag zijn visie op distels. Reguliere boeren haten distels, het is onkruid en moet zo snel mogelijk verwijderd/verdelgd worden. Volgens Wouter’s filosofie bestaat onkruid niet, alles wat er is, heeft een reden om er te zijn en vertelt je iets. Toen zij dat persoonlijke verhaal deelde en zichzelf vergeleek met een distel en het gevoel te hebben er nu wél te mogen zijn, werden m’n ogen rap vochtig. Toen leraar Martijn vervolgens het rondje afsloot en zelf ook helemaal volschoot toen hij refereerde aan een paar van onze verhalen en het distel-verhaal, was het een komen en gaan van waterlanders. Weinigen hielden het droog. Niets zo ongemakkelijk als tranen in een kring, maar de covid regelementen gaven ons het dringende advies om afstand te houden en dat deden we dus ook maar braaf. Na afloop werd er overigens toch stiekem geknuffeld 😉 Resumé: ik heb veel geleerd en genoten. Veel geleerd over natuurlijke processen en veel geleerd over mezelf. Hoe blij ik word van een groene, biodiverse omgeving, hoe tof ik het vind om met anderen daarin rond te lopen, daarover te sparren en hoe tof het is om met zo’n groep diverse, toffe mensen zo’n jaarcursus te doorlopen. Je voelt ‘m al aankomen: ik kan ‘m iedereen aanbevelen! Groenemorgen droomt ondertussen van het kopiëren van Wouter’s plan: een stuk grond ergens kopen en omvormen tot groen paradijs. Heb je interesse om mee te doen? Drop us a mailtje (goedemorgen@groenemorgen.org) dan houden we je posted!
Meer weten?
Als je in 1,5 uur meer wilt weten over samenwerken met de natuur, dan kijk je één van de mooiste films van de afgelopen jaren: The Biggest Little Farm
Als je echt wilt verdiepen in de theorie dan kun je hetzelfde als ik doen, volg een jaarcursus, dat kan bijvoorbeeld bij Marc Siepman, Permacultuurcentrum Den Haag of bij PUUR Permacultuur. Of je googlet naar een snelcursus, hier of in het buitenland.
SCOOP Als je zin hebt om je in een weekend onder te dompelen in het hele gebeuren, dan kom je in voorjaar 2022 naar het festival dat Groenemorgen en PUUR Permacultuur gaan organiseren!
Toegift: Martijn Ballemans vertelt over het ontwerp en de aanleg van een 1000 vierkante meter tuin in Brabant.
Comments