Column // door: Geert van Emden en Berend van Zanten
De komende jaren is de noodzaak groter dan ooit meer bomen te planten in de strijd tegen de klimaatcrisis. Tegelijkertijd liggen de straten na de feestdagen weer vol met afgedankte wegwerp-kerstbomen. Hoe kunnen we deze traditie omtoveren naar een ritueel waarbij we een kerstboom niet meer zien als ‘afval’?
Tradities zijn belangrijk voor de overdracht en doorontwikkeling van cultuur, maar evolueren door de jaren heen. Soms met negatieve gevolgen. De kerstboom vindt zijn oorsprong bij de Germanen, die het lengen der dagen en de komst van de lente vierden met een midwinterfeest. Bomen die in de winter nog steeds groen waren, stonden symbool voor vruchtbaarheid en een nieuw begin. Decennia later is de kerstboom nog steeds in trek. Elk jaar kopen miljoenen huishoudens in Nederland tijdens de kerst traditiegetrouw een kerstboom. In 2020 volgens schattingen zo’n 2,5 miljoen. En bijna alle bomen eindigen na drie weken plezier gewoon op straat.
Groene ambities Deze kerstbomen - die gemiddeld 6 tot 10 jaar groeien - worden vanuit landen zoals Duitsland, Polen en Tsjechië naar Nederland vervoert en na de feestdagen veelal verbrand. Dat zorgt voor flink wat CO2-uitstoot en staat daarmee haaks op het klimaatakkoord om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij ziet ook in dat het planten van bomen noodzakelijk is: het heeft de ambitie in tien jaar tijd 37.000 hectare nieuw bos te maken. Dat is een groter oppervlak dan de gemeente Rotterdam. Het jaarlijks weggooien van miljoenen kerstbomen, past hier niet bij. Wegwerp-cultuur
Natuurlijk, het is goed om te merken dat lokale overheden, zoals onze eigen Gemeente Rotterdam, zich actief bezighouden met het verduurzamen van de kerstbomen-industrie. Zo worden afgedankte kerstbomen - die tussen 28 december en 15 januari bij het afval worden geplaatst - verwerkt tot houtsnippers en compost. Ook is een aantal bedrijven lekker bezig. Er worden bijvoorbeeld limonadesiropen en bier gemaakt van de dennennaalden. Het baart ons echter zorgen dat deze positieve recycle-acties tegelijkertijd de destructieve wegwerpcultuur stimuleren. Alsof het niks is, wordt de kerstboom op straat gegooid. Daar wacht hij braaf om vershredderd te worden. Dat moet anders kunnen.
4x groene ideeën Goed om in de spiegel te kijken en ons te laten inspireren door initiatieven die een alternatief kunnen bieden voor de kerstboom van volgend jaar. Hier vier groene ideeën:
De adoptieboom: adopteer een kerstboom uit een kerstbos en breng deze na elke kerst met kluit en al weer terug.
Een eigen boom: heb je een eigen tuin? Neem dan een kerstboom, groot of klein die de rest van het jaar buiten verder groeit.
De kunstzinnige boom: maak samen met het gezin een eigen kerstboom, gemaakt van resthout, stoffen of andere (rest)materialen. Extra leuk om jaarlijks aanpassingen te doen aan je eerdere ontwerp. Inspiratie: de Bonfire van Maarten Baas.
De kerstplant: een extra reden om je kamerplantengame te verbeteren of op te starten. Gebruik je mooiste plant (of planten!) om aan te kleden.
Het is belangrijk stil te staan bij het feit dat tradities belangrijke culturele constructies zijn die betekenis geven en bij kunnen dragen aan een harmonieuze gemeenschap. Zeker in tijden van corona kan een bepaalde houvast en betrouwbaarheid helend zijn. Maar laten we niet vergeten dat tradities door de jaren heen evolueren. Wat ooit begon als een ode aan het lengen der dagen, is geworden tot een versierde boom met haaruitval in je te kleine stadsappartement. Laten we met elkaar de kersttraditie nog verder doorontwikkelen en wat meer begrip tonen voor de natuur. Kerstbomen zijn geen afval, maar de toekomst! Door: Geert van Emden (Kongsi) en Berend van Zanten (Groenemorgen) 7 januari 2021 Gepubliceerd op Vers Beton Op zaterdag 9 januari organiseerden we een Kerstbomen Begrafenis. Hier lees je meer.